مشروح سخنان رئیس جمهور در سازمان ملل/فاجعه منا، توافق هسته ای و مسئله صلح جهانی محور سخنان روحانی

آقای رییس
من به نمایندگی از سوی ملت بزرگی سخن می گویم که امروز در غم از دست دادن هزاران زائر مسلمان و صدها نفر از هموطنان خود به سوگ نشسته است؛سالمندان، جوانان،زنان و مردانی که برای انجام مناسک مذهبی در گردهمایی عظیم معنوی و جهانی حج شرکت کرده بودند؛ولی متاسفانه قربانی بی کفایتی و سوء مدیریت مجریان شده و حتی به دلیل عدم پاسخگویی مسئولان، از شناسایی مفقودین و بازگرداندن سریع پیکر قربانیان به خانواده های عزادارشان دریغ شده است. ابعاد فاجعه جان باختن و مجروح شدن هزاران انسان بی گناه از چهارگوشه جهان، فراتر از آن است که در حد یک سانحه طبیعی یا یک مسئله محلی با آن برخورد شود. خسارت جریحه دار شدن عواطف میلیون ها مسلمان بزرگتر از آن است که صرفاً با محاسبات مادی قابل جبران باشد. افکار عمومی خواستار آن است که مسئولان دولت عربستان سعودی بی درنگ، به مسئولیت بین المللی خود در تأمین دسترسی کنسولی فوری برای شناسایی سریع و بازگرداندن بدون تأخیر اجساد مطهر عمل نمایند. همچنین ضروری است شرایط لازم را برای بررسی مستقل و دقیقِ علل و عوامل این فاجعه و روش های پیشگیری از تکرار آن، در آینده فراهم نمایند.

آقای رییس، آقای دبیرکل
عالیجنابان
خانم ها، آقایان
من به نمایندگی از ملتی سخن می گویم که دو سال قبل بار دیگر به تعامل سازنده با جهان رأی داد و اینک با افتخار می توانم اعلام کنم که «امروز، فصل جدیدی در روابط ایران با جهان آغاز شده است.» 
دو سال پیش، مردم ایران در یک انتخابات توأم با رقابت به برنامه‌ای رأی دادند که ضمن حفظ حقوق، منافع و امنیت ملی ، خواستار تحکیم صلح، و گفتگوی سازنده با جهان بود. این ارادة ملی‌ با یک برنامة دقیق و روشن دیپلماتیک ـ در «برنامه جامع اقدام مشترک» میان جمهوری اسلامی ایران و 6 قدرت جهانی متجلی شد که بلافاصله پس از توافق، با تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد به یک سند بین‌المللی بَدَل گردید. این سند از نظر حقوق بین‌الملل، سازه استواری است که برای اولین بار در تاریخ ملل، دو طرف، به جای مذاکره پس از جنگ برای دستیابی به صلح، پیش از مخاصمه، به مصالحه دست یافتند. 
من در اینجا لازم می‌دانم بر نقش همة مذاکره‌کنندگان تأکید کنم. ما تصمیم گرفته بودیم با حفظ اصول خود، فضایی تازه را رقم بزنیم و این کار را کردیم. آنجا که لازم بود جلو رفتیم و آنجا که لازم بود شهامت انعطاف را داشتیم؛ و در همه جا از ظرفیت حقوق بین‌الملل استفاده کردیم و توانمندی گفتگوی سازنده را به خوبی آشکار ساختیم. نکته کلیدی در موفقیت گفتگو، این واقعیت است که، هر بازیگری در نظام بین‌الملل که در پی خواسته‌های حداکثری باشد و جایگاهی برای طرف مقابل خود باز نکند نمی‌تواند سخن از صلح، ثبات و توسعه یافتگی بزند. همانگونه که در تجارت و فعالیت اقتصادی، باید منافع طرفین در نظر گرفته شود، در سیاست نیز چند جانبه‌گرایی و بازی‌های برد ـ برد، باید مبنا واقع شود.

آقای رئیس!
سازمان ملل متحد، برای تضمین صلح و امنیت جهانی پس از دو جنگ جهانی، به وجود آمد، اگرچه متأسفانه در اکثر موارد این نهاد مهم بین‌المللی، موفق یا مؤثر نبوده. اما این بار باید گفت سازمان ملل تصمیم درستی گرفت. 
ما با وجود آن که به تصویب قطعنامه‌های ناعادلانه علیه جمهوری اسلامی ایران و تحریم ملت و دولت ایران در اثر سوءتفاهمات و بعضاً دشمنی‌های آشکار برخی کشورها، معترضیم اما بنا به آن ضرب‌المثل قدیمی ایرانی، معتقدیم که هرجا که جلوی ضرر گرفته شود،‌ منفعت است. امروز همان روزی است که جلوی ضرر گرفته شده است.

قطعنامه 2231 شورای امنیت با وجود برخی کاستی های جدی ،تحولی مهم و مبنایی برای لغو قطعنامه‌های تحریم علیه ایران بود.ما عملکرد شورای امنیت در گذشته را غیر منصفانه می‌دانیم و تاکید می‌کنیم که ایران به دلیل فتوای مهم رهبری و نیز دکترین دفاعی خود هرگز قصدِ تولید سلاح هسته‌ای را نداشته و بنابراین قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران ناعادلانه و غیرقانونی بوده‌اند. تحریم‌های شورای امنیت و نیز تحریم‌های یکجانبه برخی از کشورها بر اساس توهمات و اتهامات بی‌پایه اِعمال شدند و شرایط سختی را به مردم ما تحمیل کردند. اما این تحریمها هیچگاه در سیاستی که اتخاذ کرده بودیم و در نحوة برخورد ما با مذاکرات، موثر نبودند. ما در این مذاکرات ثابت کردیم که روی میز ایران، چیزی جز منطق، استدلال و اخلاق و نیز در صورت لزوم، دفاعِ مشروع و قاطع از خود و منافع خویش در برابر هر گونه تجاوز، وجود ندارد. که نهایتا ایالات متحده نیز وادار شد تا تحریم و فشار را کنار گذاشته و میز مذاکره را برگزیند.

۷ کشور و اتحادیه اروپایی در این مذاکرات، زمان و سرمایة دیپلماتیک فراوانی صرف کردند و لذا باید برای حفظ و اجرای توافق نیز، تمام تلاش خود را بکار گیرند.پایبندی طرفین به انجام تعهداتشان را، اصلی‌ترین عامل موفقیت در روند اجرایی مذاکرات می‌دانیم.
به موازات اجرای برجام، ما همچنین انتظار داریم که کشورهای هسته‌ای گامهای لازم را در جهت اجرای تعهدات خود بر طبق ماده 6 ان پی تی، یعنی خلع سلاح کامل هسته‌ای، بردارند. همچنین انتظار داریم که آنها در جهت ایجاد منطقة عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه، نقشی مثبت ایفاء کنند و اجازه ندهند رژیم صهیونیستی همچنان، تنها مانع بر سر راه تحقق این مهم باشد.

آقای رئیس،
توافق هسته‌ای که نمونة درخشانی از «پیروزی بر جنگ» است، توانسته سایه تخاصم و حتی جنگی دیگر و تنشی دامنه‌دار را از سر خاورمیانه دور کند، می‌تواند و باید، سرآغاز دوره‌ای جدید و موجب نتایجی مثبت برای صلح و ثباتی پایدار در منطقه نیز باشد. از نظر ما توافق حاصله، هدف نهایی نیست، بلکه تحولی است که می‌تواند و باید، مبنای دستاوردهای بیشتری باشد. با توجه به اینکه این توافق هم مبنایی عینی فراهم کرده و هم الگوی مناسبی به دست داده، می تواند در جهت تحولی اساسی در منطقه، عمل نماید.
سیاست ما این است که در فضای جدید، حرکت صلح جویانة خود را در منطقه، بر مبنای همان قاعدة برد ـ برد، ادامه دهیم و به نحوی عمل کنیم که همه، در منطقه و جهان از مزایای این فضای جدید بهره‌مند شوند. می‌توانیم از این فرصت برای توجه به آینده و اجتناب از تمرکز بر گذشته استفاده کنیم و روابط خود را با کشورهای منطقه، بویژه همسایگانمان، بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک و جمعی، بازسازی کنیم.
متاسفانه، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به یکی از متلاطم‌ترین مناطق جهان تبدیل شده است.تداوم و تشدید چنین وضعی می‌تواند موجب سرایت تشنج به دیگر مناطق جهان شود. در جهانِ به هم پیوسته و بدون مرز کنونی، کشورها و مناطق مختلف، به سختی می‌توانند مرزهای خود را نفوذ ناپذیر کنند و مانع اشاعه ناامنی و بی‌ثباتی شوند. 
خطر بزرگ و اصلی در جهان امروز آن است که، سازمان‌های تروریستی به حکومت‌های تروریستی تبدیل شوند. ما متأسفیم که قیام‌های ملی در منطقه ما توسط تروریست‌ها به انحراف کشیده شوند و به جای صندوق رأی، اسلحه و ترور سرنوشت ملت‌ها را تعیین نماید.
ما پیشنهاد می‌کنیم که مبارزه با تروریسم به یک سند و قاعدة الزام‌آور بین‌المللی بدل شود و هیچ دولتی حق نداشته باشد از تروریسم به عنوان یک روش مداخله‌جویانه در امور ملت‌ها حمایت کند. ما آماده‌ایم که برای نابودی تروریسم و بسترسازی برای تحولات دموکراتیک در منطقه کمک کنیم و اجازه ندهیم اسلحه به ابزار تحول، بدل شود. ما همان‌گونه که در عراق و افغانستان به استقرار دموکراسی کمک کردیم آماده کمک به دموکراسی در سوریه و نیز یمن هستیم. ما از تداوم قدرت با رأی ملت و نه اسلحه حمایت می‌کنیم. ما از حکومت اکثریت با حفظ حقوق اقلیت دفاع می‌کنیم.
ایران امروز با حفظ میراث تاریخی و فرهنگی خود، نگاه به آینده دارد. نه فقط آینده‌ای دور بلکه آینده‌ای نزدیک با چشم‌اندازی روشن از همکاری و همزیستی. من خطاب به همة دولت‌ها و ملت‌ها می‌گویم: ما گذشته را فراموش نمی‌کنیم اما نمی‌خواهیم در گذشته بمانیم. ما جنگ و تحریم را از یاد نمی‌بریم، اما به صلح و توسعه فکر می‌کنیم. ما در «برنامه جامع اقدام مشترک» تنها، در پی دستیابی به یک توافق هسته‌ای نبودیم. ما می‌خواهیم حرکتی تازه و سازنده را برای بازآفرینی نظم جهانی پیشنهاد کنیم. نظمی براساس احترام متقابل،عدم دخالت در امور داخلی دیگران، همکاری مستمر و همزیستی دائم میان اعضای ملل متحد.برای آنکه آینده ای صلح آمیز بسازیم باید از گذشته های تلخ عبرت بیاموزیم ما می‌دانیم که تنها راه حفظ و تداوم صلح، توسعه است. صلح بدون توسعه تنها یک زنگ تفریح است تا انبارهای خشم و کینه انباشته شود. اما صلحِ همراه توسعه، خالی کردن آن انبارها از خشم و کینه و انباشتن آنها با امید و احترام ملت‌ها به دیگران است. ما بارها گفته‌ایم که تنها راه ریشه‌کنی تروریسم در خاورمیانه از بین بردن زمینه‌های اجتماعی،‌ اقتصادی و فرهنگی آن است. 
تعامل اقتصادی در بسترِ به رسمیت شناختنِ‌ تفاوت‌‌های فرهنگی،‌ می‌تواند امنیت پایدار را به ارمغان آورد و منطقه را به کانونِ صلح و توسعه تبدیل کند. 
ایرانِ پس از برجام آمادگی دارد نشان دهد که راه‌عملی امنیت و ثبات،‌ توسعه در سایة تعامل اقتصادی است.

ایران با همة ظرفیت‌های اقتصادی و فرهنگی خود آمادگی دارد که به کانونی برای مشارکت در سرمایه‌گذاری صادرات گرا تبدیل شود و نشان دهد که به جای صلح ناپایدار مبتنی بر تهدید،می توان صلح مبتنی بر توسعه و منافع مشترک را انتخاب کرد، که حاصل آن امنیت پایدار خواهد بود.

ما امیدواریم با همسایگان خود در همه عرصه های اجتماعی و اقتصادی همکاری های گسترده ای داشته باشیم و از طریق همگرایی اقتصادی به تفاهم سیاسی و حتی همکاری های ساختاری امنیتی نیز دست یابیم. در نظام بین الملل امروز پیوند متقابل اقتصاد کشورها به یکدیگر مهمترین عامل برای تسهیل تعامل سیاسی و کاهش چالشهای امنیتی است.

آقای رئیس
من در سال 2013 از همین جایگاه، ندای مبارزه با خشونت و افراط‌گرایی و تروریسم سر دادم؛ و شما نمایندگان جامعه جهانی با آراء یکپارچه و گرانقدر خود، بر آن مُهر تأیید زدید و قطعنامه wave پدید آمد. اندیشه اجرایی کردن wave، نیازمند راهکارهای مصلحانه و تجربه شده در عرصه دیپلماسی است و خوشوقتم که اینک می‌توان با پیوند تجربه برجام و آراء گران‌سنگ حامیان wave، طرح مناسبی برای حل مشکل منطقه خاورمیانه خُرد شده‌ در زیر پنجه‌های ق ساوت و شقاوت، تدوین نمود. 
من برای مقابله با جهل، دیکتاتوری، فقر، فساد، تروریسم و خشونت، و مقابله با اثرات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی آن، جهان و بویژه کشورهای منطقه را به تدوین یک "برنامه جامع اقدام مشترک" برای این مبارزه و ایجاد «جبهه متحد مبارزه با افراط‌گرایی و خشونت»، دعوت می‌نمایم.
جبهه‌ای که باید:
از طریق گفت‌وگو، حرکتی جمعی و جهانی برای حل جدّی معضلات منطقه‌ای ایجاد نماید؛ از کشتار مردم بیگناه و بمباران غیر نظامیان، و ترویج خشونت و انسان کشی جلوگیری نماید؛ و با حمایت از حکومت‌های مرکزی مستقر، ثبات را فراهم نماید و بالاخره پس از ایجاد آرامش و ثبات، دموکراسی و حکومت مردم‌سالار را در خاورمیانه برقرار نماید.

خانم‌ها ، آقایان
عراق، ‌سوریه و یمن، مدل‌های یکسانِ بحران‌آفرینی از طریق ترور، افراطی‌گری، خشونت، کشتار، تجاوز، و بی‌تفاوتی جامعه جهانی هستند؛ نمونه‌های همسانِ آوارگی، پناهندگی، بی‌خانمانی، و گریز از وحشتِ جنگ و بمباران‌؛ کشورهائی همانند، با درماندگی جامعه جهانی برای حل معضلات پدید آمده بر اساس خواست‌های نادرست تازه واردان منطقه‌ای و خوش‌باوران عرصه فرامنطقه‌ای‌؛ که اینک موج خسارت‌های آن از جهان عرب تا اروپا و آمریکا را درنوردیده و به نابودی آثار مدنیت و تمدن‌های دیرپا و ارزشمند، و در وجهی کلان‌تر به کشتار انسانیت انجامیده است.
. فراموش نکنیم که ریشه های جنگ و ویرانی و ترور امروز، در اشغالگری و تجاوز و مداخلات نظامی دیروز نهفته است. اگر تجاوز نظامی آمریکا به افغانستان و عراق نبود و اگر حمایت بی حساب آمریکا از اقدامات ضد انسانی رژیم صهیونیستی علیه ملت مظلوم فلسطین نبود، امروز تروریستها بهانه ای برای توجیه جنایات خود نمی یافتند.
ضروری است دولت آمریکا به جای تحریف واقعیت های منطقه و ایراد اتهامات ناروا علیه دیگران سیاستهای خطرناک خود و متحدان منطقه ای اش را که به افراطی گری، خشونت و فرقه گرایی در منطقه دامن می زند؛ پایان دهد و با آرمانها و خواست مردم منطقه هماهنگ شود.

آقای رئیس
علیرغم مشکلات موجود در منطقه ، ما به آینده‌ای پر امید باور داریم، و تردید نمی‌کنیم که با سرپنجه تدبیر می‌توانیم با بهره‌گیری از ظرفیت‌های قوی و جدیدی که برشمردیم و تکیه بر پشتوانه تمدنی و عزم جدی بر این مشکلات غلبه نماییم.ما در پرتو تعالیم آسمانی، به آینده روشن بشریت برای زندگی انسانها در صلح و آرامش و معنویت ایمان داریم. ما به اراده ملت‌ها در انتخاب نیکی و پاکی باور داریم. ما باور داریم که "والعاقبة للمتقین" ؛ پیروزی پایانی از آنِ پارسایانِ پاک طیینت خواهد بود.

شاهدان عینی از فاجعه منا می‌گویند: پیشاهنگان ۲۰ساله را برای راهنمایی آورده بودند/ امداد، ۱.۵ ساعت بعد رسید

جامعه > میراث فرهنگی و گردشگری - چند شاهد عینی به همراه رئیس اسبق سازمان حج و زیارت در استودیوی گفتگوی ویژه خبری باز هم درباره واقعه منا گفتند که موجب شده تاکنون نزدیک به ۲۳۰ زائر ایرانی از دنیا برود و سرنوشت بیش از ۲۰۰ نفر دیگر نیز در ابهام بماند.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، این روزها بحث چرایی حادثه منا و سرنوشت اجساد قربانیان و مفقودان بسیار مفصل و داغ است. مجری برنامه گفتگوی ویژه خبری، کامران نجف زاده دیشب با اعلام اینکه ۲۲۸ نفر از زائران ایرانی تاکنون در بین جانباختگان شناسایی شده،از بازی های رسانه ای سعودی ها و سکوت آنها انتقاد کرد. علی لیالی رئیس اسبق سازمان حج و زیارت نیز به عنوان مهمان در استودیو گفتگوی ویژه حضور داشت و شاهدان عینی به صورت تلفنی از عربستان دیده های خود را روایت کردند.

آنچه می خوانید، مشروح این گفتگو است.

حمیدرضا دشتی مستندساز به عنوان شاهد عینی به صورت تلفنی از عربستان روی خط برنامه آمد.
چه اتفاقی افتاد؟دشتی: روز عید قربان، همانطور که مطلع هستید، سحرگاه برای رمی جمرات آمدیم. حدود یک ربع که از کف جاده فرعی وارد خیابان اصلی که به جمرات می رسد، شدیم، با ازدحام جمعیت روبرو شدم. از ابتدا، به نظرم عجیب بود. حدود نیم ساعتی با دوستانم با سرعت بسیار آهسته و پا به پای بقیه حجاج حرکت کردیم تا به چهارراه محل وقوع حادثه رسیدیم. از کوچه های فرعی گروهی از حجاج آفریقایی تلاش داشتند خودشان را به سیل جمعیت ملحق کنند. از طرف مقابل هم یک سری آدم می آمدند به جمع ما می پیوستند. این تکان جمعیت، فکر کردم شاید به خاطر گرماست. دو بطری آب همراهم بود. آب را به زائران دادم. کنار فنس ها و چادرها بودم که احساس کردم تکان جمعیت زیاد می شود و هر لحظه تنگتر و تنگتر می شد تا جایی که افتادم و زیر دست و پا و ازدحام جمعیت قرار گرفتم. آنجا بحث ثانیه است. در همان گیر و دار بودم که بین جمعیت و فنس بودم. صورتم را طرفی گرفتم که بتوانم هوا تنفس کنم. دیدم ویلچر یک پیرزن بنگلادشی واژگون شد و در آن ازدحام جمعیت کافی بود چند نفر بهم بخورند تا بقیه مانند برگ درختان بیفتند. من با تل کشته ها حدود ۱۰ متر فاصله داشتم و ما جزء اولین صفها بودیم و حادثه در فاصله ۸ متری من افتاد. امروز داغدار کسانی هستیم که در فاصله ۵ متری ما بودند. بعد ۲۰ متر یا ۳۰ متر فاصله از آنها گرفتم. یادم نیست چند دقیقه بودم. فقط می شنیدم هر کسی به زبان خودش، با خدا ارتباط برقرار می کرد. آنجایی که بودم کمتر شیعیان بودند. تلاش کردم خود را دمر کنم تا سر و سینه ام مصون بماند. صرف نظر از جزئیات، چند سئوال اساسی از خودم و سایر حجاج دارم. به این فکر می کنم مناسک حج از فرایض و فروع دین ماست. اگر بخواهیم نگاه مذهبی و دینی را برداریم و نگاه انسانی را به این موضوع داشته باشیم، چه می شود؟

مسیر را بسته بودند؟ شما چیزی دیدید؟دشتی: من یک نفر از صدها هزار مسلمانی بودم که در این مسیر تردد می کرد. کسانی که اطراف خیابان ایستاده بودند نوعا از لحاظ امنیتی و ارتشی متفاوت بودند. اصلا به سن و سالشان نمی خورد آدم امنیتی باشند. جوان بودند. حول و حوش ۲۰ ساله بودند. خودشان گفتند ما پیش آهنگ هستیم.

سالهای پیش هم این مسایل را دیده بودید؟دشتی: اصلا اینطور نبود. میانگین سن شان ۲۰ سال و کمتر بودند. اینها به ما گفتند برای اولین بار است اینجا می آییم و پیشاهنگ هستیم.

اینها با این سن و سال و تجربه مسئولیت نظم داشتند؟
دشتی: من بعدا که پا شدم، یادم نمی آید یک افسر نظامی دیده باشم.

ندیدید چه کسی این مسیر را بست؟
دشتی: هیچ کس نمی داند چرا مسیر بسته شده. اینطور که می گویند برخی از مقامات عربستان در مسیر اصلی تردد می کردند. ظاهرا عامل اصلی بروز این فاجعه بسته شدن شاهراه اصلی مسیر ورود به جمرات بوده. ضمن اینکه راه های فرعی هم بسته بود. همین پیشاهنگها از دادن بطری آب هم دریغ می کردند. خیمه های کنار خیابان نیز کسی را راه نمی داد. اینها نظاره گر بودند و هر کسی آب می خواست، کسی توجه نمی کرد. ای کاش مقداری آب بود و اگر ۲-۳ نفر بطری آب به مردم می دادند خیلی ها الان سلامت و زنده بودند.

آقای لیالی، این وقایع چه توجیهی دارد؟
لیالی: طبیعتا هر اتفاقی به اندازه وسعتش، علت خاص خود را دارد. نمی شود یک اتفاق با این گستردگی در یک مکان حادث شود ولی دلایل آن کوچک باشد. اتفاق بزرگ دلایل بزرگ دارد. در سالهای متمادی در مسیر ورود زائر از مشعر به منا و ادامه حرکت از زائر به رمی جمره به دلیل تراکم جمعیت و سیل زائران، جمعیت در صبح روز دهم به مسیر رسیدن به جمرات، سنگین است. در سنوات گذشته اتفاقاتی مشابه این که یک ویلچر چپ شد و تا همراه برود ویلچر را درست کند، شد هسته ابتدای حادثه، قبلا هم می افتاد ولی چرا این اتفاقات به حادثه ختم نمی شد؟ چون نیروهای باتجربه بودند و تربیت شده بودند و در میدان حاضر بودند. عامل اتفاق امسال نبودن نیروهای نظم بخشنده و امدادی و پزشکی و درمانی و خدمات جانبی مانند آمبولانس و آب رسانی به زائران درمانده بود.

اطلاعات میدانی شما چه چیزی را مشخص کرده؟
لیالی: اتفاق این حادثه، نبودن مدیریت میدانی است. اگر اولین اشخاص که افتادند، نیروهای پلیس و امدادی که باید حاضر باشند بیایند و مستقر باشند، واکنش نشان دهند و امداد کنند تا سیل جمعیت راه خود را ادامه دهند، اینها نبودند.

حمید شاکرنژاد حافظ و قاری بین المللی قرآن، شاهد عینی دیگر به صورت تلفنی از عربستان وارد بحث شد.چقدر طول کشید تا نیروهای سعودی برای امداد رسیدند؟
شاکر نژاد: ابتدا ما در شرایط عادی نبودیم و من گذر زمان را نمی فهمیدم. سایه مرگ روی جمعیت فراگیر شده بود و توجه به این قضیه نداشتیم ولی خیلی دیر رسیدند و بسیار ضعیف. حداقل یک ساعت تا یکساعت و نیم طول کشید تا امدادگران سعودی رسیدند با ۲-۳ ماشین آمبولانس که نهایتا می توانست به ۲۰ نفر امدادرسانی کند. چون جلوی جمعیت بودند، وزارت امنیت شان دو سه سرباز آماتور بودند که از ترس، از ستونها بالا رفته بودند و نظاره گر بودند. یکی شان هم پشت وانت رفته بود و به جای اینکه به جمعیت آرامش بدهد، از ترس خل شده بود و با استرس شدید داد می زد که بایستید و تکان نخورید. بعد هم که ازدحام زیاد شد به جای باز کردن فرعی، مسیر کاملا یکطرفه شده بود، تقریبا دو سه متر جلوتر از جمعیت راه فرعی باز بود ولی این راه را بستند و جمعیت شروع به تلف شدن کرد. وقتی او این وضعیت را دید گفت به عقب برگردید که وضعیت آشفته تر از قبل شد.

آقای رئیس جمهور امروز در صحن سازمان ملل اشاره کردند عربستانی ها حقیقت ماجرا را ارائه کنند. ما شنیدیم برخی تصاویر که زائران گرفته اند، ضبط شده و دوربینهای امنیتی هم جمع آوری شده اند. نگاه شما به این ماجرا چیست؟
لیالی: سعودی ها در مدیریت میدانی بسیار ضعیف و در عین حال خودخواه و متکبر هستند. طوری که در منا و عرفات می گویند شما فقط در محدوده خیمه های خودتان می توانید به زائران خدمت بدهید و بیرون از خیمه ها اجازه ارائه خدمات به زائران خودتان را ندارید. ما روز دهم در منا ماندیم، صبح روز یازدهم تمام خیابانهای منتهی به خیمه ها از زباله پر شده بود و ماموران شهرداری نمی آمدند. هر چه تذکر دادیم، گوش ندادند. تصمیم گرفتیم این آشغالها را خودمان ببریم. به محض آنکه آمدیم با وانت این زباله ها را بیرون ببریم، جلوگیری کردند. آنها به ما اجازه خدمات نمی دهند.

الان که به آقای جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ویزا ندادند و برای وزیر بهداشت نیز امکان فرود هواپیما در فرودگاه جده را نمی دادند؟لیالی: بله همینطور است. اگر اینها اجازه می دادند نیروهای امدادی کشورها وارد شوند، این اتفاق اینطور نمی شد. اگر اینها نیروهای موظف و با تجربه خود را می آوردند، باز هم این اتفاق نمی افتاد. این اتفاق حاصل نبود نیروی باتجربه و بی تفاوتی نیروهای حاضر بود. همچنین بی تفاوتی و بی انگیزگی مسئولان سعودی بود. حادثه برای ما تنها نبود. کشورهای متعددی درگیر بود و این می تواند مطالبه کشورهای حاضر در این فاجعه باشند. سعودی ها وظیفه مراقبت میدانی دارند ولی کجا بودند؟ یا حکومت سعودی این نیروها را به محل آورد و نیروها از انجام وظیفه سرپیچی کردند یا اصلا نیرویی نبود که نگذارد این حادثه اینقدر بزرگ شود.

نکته پایانی اگر هست بفرمایید:

لیالی: دو استدعا از مردم دارم. مصیبت بسیار سنگین است ولی خادمان آنها در بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت از نزدیک با این مصیبت درگیرند و شبانه روز در تلاشند از ابعاد این مصیبت بکاهد و تلاش می کنند زائران مرحوم را سریعا به وطن برگردانند. باید به این عزیزان دعا کرد تا روحیه و انرژی ادامه کار را داشته باشند. نکته و استدعای دوم این است که این روزها بازار شایعات و حرفهای بی پایه و اساسی فراوان داغ است. مردم باید رویدادها و اخبار عربستان را فقط و فقط از مجاری رسمی و صحیح دنبال کنند. در انعکاس اخبار باید نسبت به صحت آن، اطمینان داشته باشند. این خبرهای ناصحیح موجب می شود آلام مردم بیشتر شود.

همین امروز نیز اخباری بود که عربستان اجساد را می خواهد دفن کند ولی مطلع شدیم برخی از کشورها این خواسته را داشته نه اینکه عربستان بخواهد اجساد را دفن کند! از این دست خبرها زیاد است.

لیالی: بله، مردم باید توجه کند اخبار از مراجع رسمی پخش می شود و مصاحبه ها لحظه به لحظه بیان می شود. لذا باید مراقبت کنیم فضا خیلی سنگین نشود و با هشیاری تمام روزهای آینده را پشت سر بگذاریم تا پیکرهای پاک به کشور منتقل شود. تدارک استقبال باشکوه از پیکرها دارد دیده می شود. استانداران و مسولان محلی پس از مشخص شدن رحلت زائران به منزل آنها می روند و دلجویی می کنند تا ناراحتی های مردم کاهش یابد. هر چند همه این اتفاقات نمی تواند از سنگینی این حادثه بکاهد. امیدوارم خداوند متعال به این خانواده ها صبر دهد.

ظریف تشریح کرد: جزئیات دیدار وزاری خارجه ایران و آمریکا/ شاهد همکاری خوبی از سوی سعودیها نبودیم

ابعاد رایزنی های دکتر روحانی و دکتر ظریف در نیویورک، موضوع گفتگوی ویژه خبری بود که در آن محمدجواد ظریف به تشریح دیدارهای خود و رئیس جمهور پرداخت.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، دکتر محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه از طریق ارتباط از راه دور از مقر سازمان ملل متحد در نیویورک در برنامه گفتگوی ویژه خبری از شبکه دو سیما حاضر شد و در ابتدا، با تسلیت فاجعه منا شروع به گفتگو کرد.
او در ادامه به بررسی دیدارهای خود و رئیس جمهور پرداخت و ناگفته هایی از رایزنی با مقامات سعودی و میانجیگری امیر کویت درباره پیگیری مصدومان و جانباختگان حادثه منا بیان کرد.
آنچه می خوانید، مشروح پاسخهای دکتر محمدجواد ظریف به پرسشهای امیرشجاعی، مجری برنامه های سیاسی تلویزیون است:

امسال دستور کار هیات ایرانی در نیویورک چیست؟مجمع عمومی سازمان ملل متحد سالانه یک فرصت استثنایی برای مسئولان کشورهاست که ضمن مشارکت فعال در برنامه جهانی که برنامه سیاسی یک کشور را می توان از این طریق اعلام کرد، ملاقاتها و گفتگوهایی در حاشیه مجمع داشته باشند و این راحتترین و ساده ترین کار است که با یک سفر تعداد زیادی ملاقات انجام می دهند که در شرایط معمولی ماهها طول می کشد. به همین دلیل وقت وزرای خارجه و سران کشورها بسیار گرفته است و بیشتر وقتشان با ملاقات پر می شود. لذا معمول است برای شرکت در مجمع عمومی که بتوانید با تعداد قابل توجهی از همتایان صحبت و تنظیم روابط کنید. امسال اجلاسی برای بررسی اهداف توسعه پایدار بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ میلادی داریم. این اهداف هزاره است که توسعه پایدار را دنبال می کند. همچنین امسال بزرگترین اجلاس سران ملل متحد در ۷۰ سال گذشته است که بیش از ۱۳۰ رئیس دولت در این اجلاس حضور دارند و یکی از مهمترین نشستهای سالهای اخیر است.
همچنین اجلاس هفتادم مجمع عمومی را داریم که به این دلیل تعداد زیادی از رهبران و سران کشورها در این جلسه حضور دارند. این دو اجلاس این فرصت را ایجاد کرده تا برنامه ها و سیاستهای خود را اعلام کنیم و فرصت خوبی برای دیدار را مقامات عالی رتبه جهان است. دکتر روحانی با توجه به جمع بندی بحث هسته ای در وین، فرصتی را ایجاد کردند تا موضوعات مورد نظر را در بیانات عمومی، مصاحبه ها و ملاقاتها با سران کشورها مطرح کنند. بنده نیز در ملاقاتهای خود این بحثها را شروع کردم و ادامه خواهم داد.

آقای رئیس جمهور این روزها رایزنی های فشرده ای دارد. عمده ترین محورها تا الان در این دیدارها چه بوده؟یکی از موضوعات شرایط اجرای برجام و تعهدات جامعه بین المللی و کشورهای ۱+۵ از جمله سرمایه گذاری در ایران، همکاریهای فنی و هسته ای و رفع تحریمها است. برخورد طرفها تاکنون برخورد خوبی بوده و همه اعلام کرده اند با جدیت در سرمایه گذاری، انتقال فنی و تجربیات هسته ای حضور خواهند داشت. همکاری در زمینه ایمنی هسته ای نیز امروز صحبت شد. همچنین همکاری فناوریهای هسته ای امروز بحث شد. همکاری های اقتصادی، سرمایه گذاری و کارآفرینی توسط کشورهای مهم انجام می شود و هیات های مهم را به ایران اعزام می کنند.
بحث های دیگر درباره وضعیت در منطقه بود و تمام کشورها تاکید دارند به نقش ایران به عنوان مقتدرترین کشور در منطقه برای ساختن آینده ای امن و باثبات و مبارزه با افراط گرایی و تروریست نقش بسیار مهمی است. متاسفانه فاجعه منا نیز تمام وقت ذهن همه هیات ایرانی را معطوف به خود داشته. ضمن اینکه برنامه های ستاد را بنده و آقای دکتر روحانی دنبال می کنیم و هماهنگی های لازم را در وزارت خارجه و همچنین در عربستان و آقای رئیس جمهور با معاون اول و سایر همکاران دولت دنبال می کنند. توجه به موضوع فوری انسانی، رسیدگی به وضعیت قربانیان است و از طرف دیگر رسیدگی به ابعاد حقوقی و سیاسی این موضوع از مباحثی بوده که در همه بحثها پرداخته شده.

در دیدار شما با وزیر خارجه آمریکا چه گذشت؟

موضوع اصلی دیدار ما اجرای برجام بود. ما نسبت به برخی اظهارات دوماه اخیر در فضای سیاسی آمریکا از جمله دولت آمریکا، اظهار نگرانی کردیم و اینکه این اظهارات می تواند زمینه را برای اجرای آرام و مطمئن برجام ناهموار کند، این موضوع را در ابتدای جلسه تذکر دادیم. بعد درباره ضرورت اجرا ونحوه اجرای تعهدات در مورد برداشتن تحریمها، مخصوصا در تبلیغاتی که این روزها درباره جلب نظر گروه های فشار آمریکا مطرح شده، اظهار نگرانی کردیم و طرف آمریکایی نیز تعهداتی را ارائه داد.
این بحث را فردا با سران و وزرای ۱+۵ نیز ادامه می دهیم و جزئیات آیین نامه ای که می توان به سرمایه گذاران اطمیمنان داد که فضای پساتحریم فضای آرام و بدون ممانعت از سوی ایالات متحده است را بحث خواهیم کرد. طرف مقابل اطمینانهای لازم را مطرح کرده و حالا باید دید عملا این اقدامات صورت می گیرد.
از هفته آینده که زمینه اجرای برجام پس از اقدام مجلس فراهم می شود، وارد جلسات کارشناسی و برخی جزئیات اجرایی و تقسیم کار برای بازسازی راکتور اراک خواهیم شد.

خانم وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا پیش از دیدار شما با جان کری گفته بود موضوع سوریه هم مطرح می شود. آیا این بحث نیز مطرح شد؟

ما از ابتدا گفته بودیم مذاکرات ما با ایالات متحده منحصر به بحث هسته ای است و درباره سایر موضوعات مذاکره نمی کنیم. برخی اوقات از سوی طرف مقابل بحثهایی مطرح می شود ولی ما همواره گفته ایم مذاکرات ما در چهارچوب فرمایشات مقام معظم رهبری منحصر به بحث هسته ای است. لذا در مذاکرات دیشب وارد بحث سوریه و سایر بحثهای منطقه ای نشدیم. گرچه این روزها اخبار و نگرانی هایی وجود دارد که این مسایل از طرف مقابل مطرح شد ولی ما وارد مذاکرات نشدیم.

با خانم موگرینی مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز شما دیدار داشتید و پس از پایان این دیدار بیانیه ای منتشر شد که میان ایران و اروپا در زمینه جنگ در سوریه همکاری صورت می گیرد. منظور چه نوع همکاری هایی است؟در سه حوزه ما صحبت کردیم. یکی بحث اجرای برجام و تعهدات ۱+۵ است که ایشان هماهنگ کننده است و وظایفی دارند که اطمینان از اجرای تعهدات طرف مقابل را شامل می شود. چه درباره اقدامات هسته ای از جمله بازسازی اراک و همچنین در حوزه تحریمها این بحث مطرح شد. درباره روابط دوجانبه ما و اتحادیه اروپا و گفتگوهایی که قرار است بعد از چندین سال بین ایران و اروپا از سر گرفته شود چه در سطح معاونان خارجه و چه در سطح بنده و وزرای خارجه، گفتگو شد و تصمیم گرفتیم این گفتگوها در آینده نزدیک از سر گرفته شود. تصمیم گرفته شد این مذاکرات در آینده ای مناسب به سطح وزرا ارتقا یابد که از موضوع انرژی، محیط زیست، حقوق بشر، همکاریهای تجاری و اقتصادی را در برمی گیرد. موضوع سوم موضوعات منطقه ای و پایان دادن به بحرانهای منطقه ای بود. امروز بحران آوارگان باعث شد اروپا، مقداری از شرایط ما را لمس کند و موج فعالیت گروههای تکفیری را در اروپا نیز حس کند. ضرورت دارد با این احساس فوریت جدیدی که در اروپا ایجاد شده بیشتر به این موضوع پرداخته شده و هماهنگی بین المللی برای مقابله با افراط و تروریسم و مقابله با تروریست ها بیشتر شود.
همچنین برخی از سیاستهای اتحادیه اروپا که بر اساس اطلاعات غلط تنظیم می شد، اکنون تعدیل شده. حتی در اظهارات عمومی مسولان اروپایی درباره منطقه و سوریه واقع بینی بیشتر شکل گرفته. امیدواریم از طریق گفتگو بتوانیم این واقع بینی را بیشتر کنیم و همچنین درباره منطقه و موقعیتهای حساسی کشورها که صلح و امنیت را با خطر مواجه کرده، بتوانیم مقابله کنیم و جامعه بین المللی نیز وظایف خود را انجام دهد و ممانعت از تامین منابع و جلوگیری از اعزام نیرو برای گروه های افراطی که در چارچوب همکاری های بین المللی قابل انجام است.

در خبرها آمده است آقای بان کی مون در دیدار با آقای روحانی درخواست کرده بود ایران برای حل بحران سوریه و یمن مشارکت کند. آیا نگاه جدیدی نسبت به نقش ایران ایجاد شده؟

جامعه جهانی همواره به نقش ایران اذعان داشته ولی به دلیل برخی مسایل سیاسی این واقعیت را نادیده گرفته اند. امروز به این نتیجه رسیده اند بدون حضور ایران، نمی توان مشکلات منطقه را حل کرد. ایران تنها عامل ثبات است که همواره و به صورت مستمر در مقابل افراط و تروریست و فرقه گرایی حضور داشته و مشارکت جدی با دولتهای منطقه در این زمینه داشته است. این واقعیت دارد کم کم در سطح بین المللی مشخص می شود. با توجه به اینکه پرونده هسته ای به سمت حل و فصل حرکت کرده مقداری از اثرات پروژه امنیتی سازی که توسط رژیم صهیونیستی دنبال می شد، کنار رفته و دنیا دارد ما را با واقعیتهای موجود دنبال می کند. این واقع گرایی باعث می شود به صلح و امنیت در منطقه اهمیت بیشتری داده شود.

درباره رایزنیهای شما و آقای رئیس جمهور خبر این بود که دیدار شما با وزیر خارجه عربستان شکل بگیرد که این اتفاق نیفتاد، چرا این طور شد؟

همکاریها ناقص بود. نمایندگان کنسولی جمهوری اسلامی طبق حقوق بین الملل باید به آسیب دیدگان منا دسترسی می داشتند، ولی دسترسی داده نشده بود. یا به دلیل ضعف کارمندان عربستان یا به دلایل دیگر که باید بررسی و برخورد شود. لذا باید به صورت اضطراری از مقامات عربستان سعودی خواسته شود برای دسترسی کنسولی وظیفه تلخ شناسایی آسیب دیدگان، قربانیان و مفقودان که متاسفانه تعداد بسیار زیادی امروز داریم-که متاسفانه به تعداد درگذشتگان امروز اضافه شد- باید صورت می گرفت. ولی شاهد همکاری خوبی از سوی سعودی ها نبودیم. لذا دوستان از بنده خواستند در اینجا با توجه به گرفتاری مسئولان در عربستان، با مسولان سعودی در نیویورک تماس گرفته شود. بدون اینکه من درخواستی برای ملاقات داشته باشم، نمایندگی ما با نمایندگی عربستان سعودی تماس گرفت که خوب است گفتگویی وجود داشته باشد که متاسفانه امکان این گفتگو فراهم نشد. اقدام بنده در ملاقاتم با معاون دبیرکل سازمان ملل و آقای روحانی در ملاقاتشان با دبیر کل سازمان ملل صورت گرفت و گفتگو شد. دیروز هم روش مستقیم با عربستان سعودی جواب نداد، لذا از طریق امیر محترم کویت بنده از ایشان خواستم مداخله کنند و با مداخله ایشان و صحبتی که با پادشاه عربستان داشت، شرایط بهتری را امروز شاهد بودیم. دوستان ما در کنسولگری جده به بیمارستانها و مراکز نگهداری درگذشتگان، سردخانه ها مراجعه کنند و توانستند تعداد بیشتری از اجساد را شناسایی کنند. تاکنون ۱۳۵ جسد هموطنان عزیز که در این ایام مبارک به لقاالله شتافتند و باید وظیفه تلخ بازگرداندن آنها را به وطن بر عهده داریم شناسایی شده اند. جسد این عزیزان در ساعتهای آینده از مکه مکرمه به جده منتقل شوند تا به تهران منتقل شوند. از امروز صبح به دلیل همین تماسها که توسط بنده و آقای رئیس جمهور صورت گرفت توانستیم مقداری نسبت به وضعیت نابسامان روزهای گذشته تسهیلات بیشتری برای انجام وظیفه همکارانمان در عربستان بگیریم.

صحبت باقیمانده ای اگر هست، در خدمت شما هستیم؟

یک بار دیگر به همه مردم خوب ایران این فاجعه را تسلیت عرض می کنم. همچنین حادثه منا را به همه مسلمانان جهان مخصوصا به خانواده های داغدار تسلیت عرض می کنم. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند این افراد نمونه بارزی از کسانی هستند که در مسیر رسیدن به خدا، به لقا الله رسیدند. این سعادت بزرگی است ولی تلخی آن برای خانواده ها مصیبت بزرگی است و امیدوارم بنده و همکارانم در وزارت خارجه بتوانیم ذره ای از این آلام کم کنیم و اگر امکان باشد برای رسیدن خدمات به مجروحان کمک کنیم و برای انتقال اجساد اقدام شود. انشالله همه در این مسیر با صبر و مدارا این آزمون بزرگ الهی را پشت سر بگذاریم. با رسیدگی به وضع حجاج ایرانی که با پایان مراسم به ایران بازخواهند گشت، بتوانیم این مرحله را نیز پشت سر بگذاریم و با دقت و جدیت سایر مراحل از جمله پیگیری های حقوقی و سیاسی را در شرایط مناسبتر دنبال کنیم که حتما این مسئله در دستور کار بنده و سایر همکارانم در وزارت خارجه خواهد بود.